Północne gatunki motyli w Polsce

Ogromny obszar lasów iglastych i mieszanych rozciągający się na półkuli północnej od półwyspu Skandynawskiego i Europy Wschodniej przez całą Azję i Amerykę Północną do stanu Maine w USA określany jest mianem strefy borealnej (fot. ).

Mało kto wie, że przedstawicieli tej północnej i surowej krainy możemy również spotkać w faunie Polski, w tym wśród gatunków rzędu Lepidoptera. Ich obecność zawdzięczamy z jednej strony położeniu części naszego kraju w szerokiej strefie przejściowej między wspomniana strefą a strefą umiarkowaną, z drugiej zachowaniu pozostałości siedlisk i towarzyszącej jej faunie po okresie polodowcowym. Z tego drugiego powodu gatunki te określa się często w literaturze mianem reliktów polodowcowych.

W odniesieniu do motyli dziennych przykładem takiego reliktu jest niepozornie i kryptycznie ubarwiony mszarnik jutta (Oeneis jutta), zwany też (w zasadzie niesłusznie) skalnikiem arktycznym. Gatunek ten to typowy element borealny szeroko rozpowszechniony w strefie borealnych lasów iglastych Eurazji i Ameryki Północnej. W naszym kraju występuje wyłącznie na kilku stanowiskach w Puszczy Augustowskiej. Spotkać go tam można na torfowiskach wysokich i przejściowych porośniętych sosną zwyczajną oraz w widnych borach bagiennych. Gąsienica mszarnika żeruje na kilku gatunkach roślin: wełniance pochwowatej (Eriophorum vaginatum), wełnianeczce darniowej (Scirpus caespitosa), trzęślicy modrej (Molinia caerulea) oraz turzycach (Carex sp. ).

Z kolei postacie dorosłe widywano pożywiające się nektarem kwiatów borówki bagiennej (Vaccinum uliginosum), bagna zwyczajnego (Ledum palustre) i modrzewnicy zwyczajnej (Andromeda polifonia). Rozwój tego gatunku w warunkach naszego kraju trwa jeden rok, ale znane są populacje północne u których jest on wydłużony i zwykle dwuletni. Do największych zagrożeń tego reliktu borealnego należą oprócz zmian siedliskowych również kolekcjonerzy, którzy mimo skromnego ubarwienia imagines pragną mieć ten gatunek w własnej kolekcji. Z tego tez powodu gatunek ten objęty jest w Polsce ochrona gatunkową, a jedno z jego stanowisk chronione jest w Wigierskim Parku Narodowym.