Projekt ochrony przeplatki maturny

Celem projektu jest uchronienie przed wyginięciem przeplatki maturny Euphydryas maturna (L.), rzadkiego, zagrożonego ekstyncją motyla. Podlega on ochronie w naszym kraju i w całej Unii Europejskiej. W Polsce występuje największa i jedna z jego najlepiej zachowanych.populacji. Ten gatunek zamieszkuje lasy łęgowe, których największe powierzchnie znajdują się w dolinie Odry i jej dopływów na terenie województw dolnośląskiego i lubuskiego. W ostatnich latach obserwuje się zjawisko zamierania jesionu wyniosłego, drzewa typowego dla tych lasów, który jest także rośliną żywicielską dla gąsienic przeplatki maturny. Jednocześnie postępuje zanik i wymieranie subpopulacji tego motyla, co pogłębia jego izolację genetyczną i zmniejsza obszar występowania tego gatunku.

Dla zrealizownaia założonego celu konieczne jest też odtwarzanie zanikającej bazy pokarmowej przeplatki maturny (jesionu wyniosłego), zapewnienie jej alternatywnego źródła pokarmu (kalina koralowa), tworzenie preferowanych przez nią siedlisk. Planuje się też zasilanie słabych populacji, reintrodukcję wygasłych oraz stworzenie łączników siedliskowych. Z uwagi na silne przywiązanie przeplatki maturny do lasów nadrzecznych, stała się ona wskaźnikiem ich właściwego stanu i jednocześnie gatunkiem sztandarowym.

Najważniejsze zaplanowane w projekcie działania:

1. Wyznaczenie obszarów o największym i najmniejszym zagęszczeniu przeplatki maturny przy użyciu jednolitej i obojętnej dla motyli metody pozwalającej na wytypowania populacji „dawców” do restytucji i reintrodukcji oraz optymalnych miejsc do posadzenia roślin żywicielskich.
2. Wprowadzenie roślin pokarmowych dla gąsienic (jesion wyniosły i kalina koralowa) oraz nektarodajnych dla postaci dorosłych (dereń świdwa) wzdłuż leśnych dróg i linii oddziałowych oraz na brzegach lasów w celu utworzenia korytarzy łącznikowych pomiędzy izolowanymi populacjami gatunku.
3. Restytucja i reintrodukcja motyli do wybranych lokalizacji.
4. Monitoring przeprowadzonych działań oraz opracowanie programu ochrony przeplatki maturny w Polsce.

Jednym z najważniejszych zadań projektu „Ochrona czynna przeplatki maturny, gatunku wskaźnikowego łęgów, w Polsce południowo-zachodniej” jest uzyskanie informacji o aktualnym rozmieszczeniu i zagęszczeniu tego gatunku wymienionej części kraju. Dzięki przeprowadzonej już inwentaryzacji wyznaczono miejsca o największym zagęszczeniu tego gatunku (dokładnie sześć lokalizacji niezbędnych dla reintrodukcji i restytucji) i wskazano optymalne dla niego miejsca do wprowadzenia roślin żywicielskich i nektarodajnych. Warunkiem skuteczności omawianego projektu jest oparcie go na wystarczająco dokładnych i aktualnych wynikach obserwacji.

Stwierdzenie zjawiska zamierania jesionów wzdłuż wielu wyznaczonych transektów oraz relatywnie niska liczba zaobserwowanych młodych drzewek tego gatunku (drzewo preferowane przez przeplatkę maturnę) potwierdzają konieczność planowanych nasadzeń. Inwentaryzacja potwierdziła również przywiązanie tego motyla do miejsc prześwietlonych i otwartych. W większości obszarów wskazano lokalizacje, w których niezbędne jest uzupełnienie bazy pokarmowej dla gąsienic i dorosłych motyli. W związku z tym, że istotnym elementem projektu jest stworzenie korytarzy ekologicznych (poprzez posadzenie w odpowiednich miejscach roślin żywicielskich i nektarodajnych) przeprowadzono już stosowne obserwacje lub wytyczono transekty pomiędzy izolowanymi populacjami.