Kalina koralowa

Kalina koralowa Viburnum opulus Linnaeus, 1753 - gatunek pięknie kwitnącego krzewu należący do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). Występuje w Europie i środkowo-zachodniej Azji, a odmiany geograficzne rosną także na Dalekim Wschodzie i w Ameryce Północnej. W Polsce spotykana na terenie całego kraju z wyjątkiem Tatr.

Charakterystyka.

Krzew o wysokości dochodzącej do 4 m i szerokości do ok. 2 m. Korona, którą tworzą giętkie pędy, jest niesymetryczna. Kora ma barwę szarą, a młode połyskujące gałązki są czerwonobrunatne. Liście naprzeciwległe, o długości do 7–10 a szerokości do 8-12 cm; ich blaszka jest szeroka, o nieregularnym kształcie. Liście rozwijają się równocześnie z kwiatami, jesienią przebarwiają się na kolor szkarłatnopurpurowy. Niewielkie, białe, pięciopłatkowe kwiatki tworzą na szczytach gałązek efektowne kuliste grona o średnicy 5-25 cm. Owoce są czerwone, lśniące, okrągłe, o długości 8–10 mm, na ich czubku widać pozostałości słupka. W ich żółtawym miąższu znajduje się jedna okrągła spłaszczona pestka, o czerwonej barwie, średnicy 6–8 mm i wadze 10–12 g.

Biologia i rozwój.

Roślina wieloletnia, nanofanerofit. Rozmnaża się płciowo lub wegetatywnie, łatwo tworzy odrosty korzeniowe. Wymaga zapylenia krzyżowego. Kwitnienie trwa od maja do lipca, kwiaty są w tym czasie zapylane przez muchówki. Owoce dojrzewają w sierpniu i we wrześniu, przez kilka miesięcy pozostają na krzewach. Z powodu wysokiej zawartości garbników nie są przysmakiem ptaków. Kalina koralowa najlepiej rośnie w miejscach wilgotnych, można ją spotkać w lasach i na ich skrajach. Jest gatunkiem wskaźnikowym wysokiej wilgotności, tolerancyjnym wobec zasolenia, odpornym na zapylenie i zanieczyszczenie powietrza. Gatunek charakterystyczny dla zaroślowych zbiorowisk otulinowych ze związku Pruno-Rubion fruticosi, w których kalina koralowa znajduje optimum rozwojowe (intensywnie kwitnie i owocuje). Poza tym rośnie często w zbiorowiskach z klas Querco-Fagetea i Alnetea glutinosae (Matuszkiewicz 2012).

Zastosowanie.

Jest rośliną leczniczą stosowaną głównie w leczeniu chorób kobiecych, związanych z dolegliwościami w czasie ciąży i menstruacji. Owoce są jadalne, choć surowe zjadane w dużych ilościach mogą być szkodliwe i na ogół nie są cenione ze względów smakowych. W krajach byłego Związku Radzieckiego uprawia się jednak odmiany o owocach pozbawionych goryczy i tam mają one większe spożywcze zastosowanie. Ze względu na efektowne kwiatostany, długo utrzymujące się owoce oraz intensywne jesienne przebarwianie liści - kalina jest cenioną rośliną ozdobną. W tradycjach wielu narodów słowiańskich odgrywa istotną rolę: jest częstym motywem pieśni ludowych, przewija się w tradycjach związanych z weselami i pogrzebami, symbolizując młodość i niewinność.
Kalina koralowa jest objęta w Polsce częściową ochroną.

Kalina koralowa oprócz jesionu wyniosłego podawana jest jako roślina żywicielska dla gąsienic motyla przeplatki maturny Euphydryas maturna (L.) (Eliasson 1991; Malkiewicz 2012).

Piśmiennictwo

Eliasson C. 1991. Studier av boknätfjärilens, Euphydryas maturna (Lepidoptera, Nymphalidae), förekomstoch biology i Västmanland. Ent. Tidskrift, 112: 113-124.
Malkiewicz A. 2012. 6169. Przeplatka maturna Euphydryas (Hypodryas) maturna (Linnaeus, 1758), ss. 237-257. [W:] M. Makomaska-Juchiewicz, P. Baran (red.). 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa: 519 ss.
Matuszkiewicz W. 2012. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa: 540 ss.