Programy ochrony motyli w Polsce i na świecie
Motyle dzienne należą do owadów, które jako pierwsze w tej ogromnie zróżnicowanej i bogatej grupie organizmów doczekały się różnego rodzaju działań skierowanych na ich ochronę.
Przykładowo już w 1835 roku ówczesny rząd Bawarii wydał dekret o ochronie niepylaka apollo (Parnassius apollo). W naszym kraju kilka gatunków (wspomniany niepylak apollo oraz mnemozyna, paż żeglarz, nadobnica alpejska, kozioróg dębosz, jelonek rogacz, zmierzchnica trupia główka) również objęto indywidualną formą ochrony, a stało się to w 1952 roku.
Trzeba było jednak kolejnych kilkudziesięciu lat, aby bierna i wyłącznie legislacyjna forma ochrona przeszła w fazę aktywną i praktyczną. Zdarzeniami, które zapoczątkowały ten proces wydaje się uchwalenie amerykańskiej Ustawy o zagrożonych gatunkach (ang. U.S. Endangered Species Act) oraz europejksiej Konwencji Berneńskiej. Na kontynencie amerykańskim do ochrony motyli przyczyniło się również powstanie the Xerces Society w 1971 roku, jednej z pierwszych na świecie organizacji, której misją stało się „zachowanie dzikiej przyrody przez ochronę bezkręgowców i ich siedlisk”.
Co interesujące i jednocześnie zasmucające nazwa tej organizacji pochodzi od modraszka Glaucopsyche xerces gatunku wymarłego w latach czterdziestych zeszłego wieku. Motyl ten wraz z dwoma innym wygasłymi taksonami (Cercyonnis sthenele sthenele oraz Plebeius icarioides pheres) występował w pasie pacyficznych wydm nadmorskich blisko rozrastającej się aglomeracji San Francisco, która z czasem całkowicie „pochłonęła” ich siedliska. Od momentu powstania instytucja ta rozpoczęła wszechstronną akcję ochrony najbardziej zagrożonych bezkręgowców, między innymi poprzez nagłaśnianie ich sytuacji i obejmowanie ich ochroną w ramach wspomnianego Endangered Species Act.
Obecnie dla kilkunastu północnoamerykańskich gatunków prowadzone mniej lub bardziej zaawansowane programy ochrony gatunków. W przypadku naszego kontynentu objęcie ochroną motyli dziennych w ramach najpierw konwencji Berneńskiej z 1979 roku, a następnie Dyrektywy Siedliskowej spowodowało, że dla szeregu gatunków ujętych w załącznikach tych aktów prawnych przeprowadzono konkretne działania ochronne i objęto je stosownymi programami. W Polsce najbardziej znanym przykładem tego typu działań jest ochrona niepylaka apollo, którego populacje odtworzono w Pieninach, a obecnie przywraca się ten efektowny gatunek w południowo-zachodniej części kraju.
